Definitie van doping
Op de vraag 'Wat is nu eigenlijk doping?' komen vaak heel verschillende antwoorden. De een heeft het over 'stimulerende middelen' of over 'het gebruik van niet natuurlijke stoffen' en een ander zegt 'dat wat verboden is en op de dopinglijst staat'. Allemaal hebben ze een beetje gelijk.
Van simpel naar officieel
Een korte, simpele omschrijving van doping is: "Stoffen en methoden die verboden zijn door het Wereld Anti-Doping Agentschap (WADA)." Het gaat dus niet alleen maar om stoffen, maar ook zijn bepaalde methoden verboden. Maar eigenlijk is de definitie van doping nog breder. Officieel luidt de definitie van doping: "Een overtreding van een of meer bepalingen uit het dopingreglement."
In totaal zijn er 11 verschillende overtredingen:
- Aanwezigheid van verboden stof(fen) en/of verboden methode(n)
- (Poging tot) het gebruik van verboden stof(fen) en/of verboden methode(n)
- Gebrekkige medewerking
- Whereabouts-fouten
- (Poging tot) manipuleren
- Bezit
- (Poging tot) handel
- (Poging tot) toediening
- Medeplichtigheid
- Verboden samenwerking
- Ontmoediging
Deze definitie is opgesteld door WADA, het Wereld Anti-Doping Agentschap. Deze internationale antidopingorganisatie stelt jaarlijks de dopinglijst (= lijst met verboden stoffen en methoden) op die op 1 januari van kracht wordt. Was er vroeger nog sprake van meerdere dopinglijsten, sinds 2003 bestaat er wereldwijd maar één dopinglijst: dé WADA-dopinglijst.
De Dopingautoriteit maakt een letterlijke vertaling van de dopinglijst, stelt bovendien een uitgebreide lijst op van verboden stoffen én een lijst van veel gebruikte toegestane geneesmiddelen. Alle drie de lijsten zijn op de website van de Dopingautoriteit te vinden. De lijsten worden ieder jaar aan topsporters, sportartsen, sportbonden en anderen bekendgemaakt.
Wanneer komt een stof of methode op de dopinglijst?
Een stof of methode kan op de dopinglijst worden geplaatst indien deze aan minimaal twee van de volgende drie criteria voldoet:
1. (mogelijk) prestatiebevorderend
2. (mogelijk) schadelijk voor de gezondheid
3. in strijd met de 'Spirit of Sport'
Wat is de 'Spirit of Sport'?
De antidopingorganisates zetten zich in om datgene te beschermen wat wezenlijk van waarde is voor de sport. Deze intrinsieke waarde wordt vaak de 'Spirit of Sport' genoemd en is de essentie van de Olympische gedachte. Het is datgene wat maakt dat we op een eerlijke manier onze sport bedrijven.
De 'Spirit of Sport' wordt gekarakteriseerd door de volgende elf waarden:
- Ethiek, 'fair play' en eerlijkheid
- Gezondheid
- Uitmunten in prestatie
- Karaktersterkte en ontwikkeling
- Vreugde en plezier
- Teamwork
- Toewijding en inzet
- Respect voor regels en wetten
- Respect voor jezelf en andere deelnemers
- Moed
- Gemeenschap en solidariteit
Wat voor stoffen en methoden staan er op de dopinglijst?
De middelen en methoden die op de dopinglijst staan, kunnen ook vaak in de geneeskunde worden toegepast. Zo is bloeddoping een verboden methode, maar bij extreem bloedverlies bij een ongeluk is het geven van een bloedtransfusie van levensbelang. Ook zijn er lichaamseigen stoffen, zoals het mannelijke geslachtshormoon testosteron en afgeleiden daarvan, die als doping kunnen worden gebruikt.
De indeling van de dopinglijst is in eerste instantie misschien niet altijd even logisch. Zo vormen glucocorticoïden een aparte groep, terwijl deze stoffen ook tot de hormonen kunnen worden gerekend. De indeling is namelijk historisch bepaald en niet gebaseerd op een medisch-biologische indeling van stoffen en methoden. De kans dat voedingsmiddelen doping bevatten is te verwaarlozen.
Hoe zit het dan met voedingssupplementen?
Voedingssupplementen kunnen altijd verontreinigd zijn met dopingstoffen. Dat komt omdat er bij de productie van voedingssupplementen minder strenge eisen worden gesteld aan hygiëne dan bij geneesmiddelen. In fabrieken waar voedingssupplementen worden gemaakt, worden soms ook dopinggeduide stoffen verwerkt. Soms kan een grondstof van een voedingssupplement verontreinigd zijn met een dopinggeduide stof, of de gebruikte apparatuur is niet goed gereinigd nadat er een dopinggeduide stof is verwerkt. Wanneer dit het geval is, zal het voedingssupplement dus verontreinigd worden met het dopinggeduide middel. Hoewel het om kleine hoeveelheden gaat loopt een sporter wel het risico dat het middel bij de dopingcontrole wordt gevonden.
Voedingssupplementen die voldoen aan NZVT zijn het veiligst
Kan een sporter dan nog wel gebruik maken van voedingssupplementen?
Dat kan wel, maar hij/zij moet erop letten dat hij/zij dan een voedingssupplement kiest dat getest is op de aanwezigheid van doping. In Nederland kan een sporter nagaan of een voedingssupplement voldoet aan de eisen van de Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport, ofwel het NZVT.
Producenten van supplementen kunnen hun producten per partij, of productie-eenheid, ook wel batch genoemd, aanbieden om te laten onderzoeken op de aanwezigheid van dopinggeduide stoffen. Wanneer uit het onderzoek blijkt dat het aangeboden product geen dopinggeduide stoffen bevat, wordt de batch van dit product op de NZVT-lijst geplaatst. Sporters kunnen aan de hand van de combinatie van productnaam en batchnummer op de NZVT-lijst controleren of het product aan de NZVT-norm voldoet.